Ustalık

Usta: Bir mesleğin gerektirdiği bilgi, beceri ve iş alışkanlıklarını kazanmış ve bunları mal ve hizmet üretiminde iş hayatınca kabul edilebilecek standartlarda uygulayabilen; üretimi planlayabilen; üretim sırasında karşılaşılabilecek problemleri çözümleyebilen; düşüncelerini yazılı, sözlü ve resim ile açıklayabilen; üretimle ilgili pratik hesaplamaları yapabilen kişi.( 3308 sayılı kanun-Madde 3/f)

Ustalık belgesi niçin gereklidir?

3308 sayılı kanun’un 30. maddesi gereğince Ustalık belgesi olmayanlar veya yanlarında ustalık belgesi olan kişi çalıştırmayanlar işyeri açamazlar. Yine kanuna göre belediyeler ve işyeri açmaya izin veren kurumlar bu kişilerden ustalık belgesi istemek zorundadırlar. Ayrıca meslek odaları işyeri sahibi olarak kayıt yaptırcak olan üyelerden ustalık belgesi istemek zorundadırlar.

3308 sayılı kanun- Madde 30- (Değişik: 29/06/2001-4702 K/18 md.) Ustalık belgesine sahip olanlar veya bunları işyerlerinde çalıştıranlar bağımsız işyeri açabilir.

Bu Kanun kapsamına alınan il ve mesleklerde; belediyeler ve işyeri açma izni vermeye yetkili diğer kurum ve kuruluşlar işyeri açacaklardan, meslek odaları ise işyeri sahibi olarak üye kaydı yaptıracaklardan, ustalık belgesi istemek zorundadır.

Bu işyerlerinde alanında meslekî eğitim almış olanlar istihdam edilir. İstihdam edilenlerin almaları gereken eğitimin seviyesi, türü ile halen çalışanların durumu Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.

İşyeri sahipleri veya o işyerinde çalışan ustalık belgesi sahipleri, ustalık belgelerini işyerlerine asar.

Ustalık belgesi sahibi olanlar bu haklarını on sekiz yaşını tamamlayana kadar kullanamaz.

Teknik lise mezunları veya meslekî ve teknik eğitim okul ve kurumlarının dört yıllık eğitim programlarından mezun olanlara, ustalık belgesinin yetki ve sorumluluklarını taşıyan, mesleklerinde bağımsız İşyeri Açma Belgesi verilir.

3308 sayılı kanun-Madde 28- c) Kalfalık yeterliğini kazanmış olup mesleklerinde en az beş yıl çalışmış olanlar ustalık sınavlarına doğrudan katılabilirler.

Bu sınavları başarı ile tamamlayanlara ustalık belgesi verilir.

Ustalık belgesi bulunmayanlar usta unvanı ile çalışamaz ve çalıştırılamazlar.
Kanunda belirtilen Ustalık belgesi istenmesi durumlarındaki yükümlülüklerini yerine getirmeyenlere Meslekî ve Teknik Eğitim Yönetmeliği 293 maddesi gereğince cezai müeyyide uygulanır. İlgili yönetmeliği mevzuat bölümünden inceleyebilirsiniz…

Ustalık belgesi nasıl alınır ?

Ustalık belgesi bu ad altında Türkiye’de Mesleki (Çıraklık) Eğitim Merkezleri tarafından verilir.
Belge almak isteyen kişiler bu merkezlere başvurada bulunurlar. Kanun ve yönetmeliklere göre kişi doğrudan ustalık sınavına alınır veya ustalık belgesi verilir.

Kimler ustalık sınavına girebilir veya ustalık belgesi alabilir ?

Bir meslekte ustalık belgesi verilebilmesi için kişinin çalıştığı mesleğin o ilde 3308 sayılı kanunun uygulama kapsamında olması gerekir.Kanun kapsamında olmayan meslek dallarında Kalfalık ve Ustalık belgesi verme yetkisi ilgili meslek odalarındadır. Ancak meslek lisesi mezunu olarak doğrudan ustalık belgesi almak için başvuruda bulunanlar Türkiye’de herhangi bir ilde bu mesleğin kanun kapsamında olması halinde ustalık belgesi alabilir veya ustalık sınavlarına girebilirler.
Pratik ve teorik olarak ustalık eğitimini tamamlayan öğrencilerimiz doğrudan ustalık sınavlarına girerler.
Öğrenci olarak kalfalık belgesi almış olup, kalfalık belgesini aldığı tarihten itibaren mesleklerinde en az beş yıl çalışmış olanlar 3308 sayılı kanun’un 28-c maddesi gereği ustalık sınavlarına doğrudan katılabilirler. ( 06.01.1998 tarihinden önce kanun kapsamına alınan meslek dalları için 06.01.1998 tarihinden bu güne kadar olan bölümlerine ait çalışma sürelerinin ayrıca sosyal güvenlik kuruluşundan belgelendirilmesi istenir. 06.01.1998 tarihinden sonra kanun kapsamına alınan meslek dalları için kanun kapsamına alındıkları tarihten bu güne kadar olan bölümlerinin sosyal güvenlik kuruluşlarından belgelendirilmesi istenir.)
Mesleğin ilde kanun kapsamına alındığı tarihte kalfalık belgesine veya kalfalık belgesine denk bir belgeye sahip olanlardan 22 yaşını doldurmuş olanlar, başvuru süreleri içinde başvurmaları halinde doğrudan ustalık sınavlarına alınırlar.

3308 sayılı kanun’un geçici 1. maddesine göre doğrudan kalfalık sınavına katılarak belge almış olanlar;
Çıraklık eğitimi süresi 2 yıl olan mesleklerde çalışanlar 7 yıl,
Çıraklık eğitimi süresi 3 yıl olan mesleklerde çalışanlar 8 yıl,
Çıraklık eğitimi süresi 4 yıl olan mesleklerde çalışanlar 9 yıl

meslekleri ile ilgili işlerde çalıştıklarını Geçmiş hizmetleri belgelendirme formu ile belgelendirdiklerinde, kalfalık belgesini almaya hak kazandıkları dönemden sonra açılacak ilk ustalık sınavına alınırlar. (Kanun’un Geçici 1 inci maddesinden yararlanıp doğrudan kalfalık sınavına giren ve başarılı olarak ustalık sınavına başvuranların, yukarıda belirtilen süreler kadar mesleği ile ilgili bir işte çalıştığını, iş yerinden veya sosyal güvenlik kuruluşlarının herhangi birinden alacakları belge ile belgelendirmeleri gerekir. 6/1/1998 tarihinden önce çıraklık eğitimi uygulama kapsamına alınan mesleklerde, 6/1/1998 tarihinden sonrasına ait hizmetlerin sosyal güvenlik kuruluşlarından birine primlerin yatırılmış olduğunun belgelendirilmesi istenir. Bu durumda olanların başvurduğu ilde, mesleğinin çıraklık eğitimi uygulama kapsamına alındığı tarih ile 6/1/1998 tarihi arasında 18 yaşını tamamladığı tarihten sonraki hizmetleri dikkate alınır.

6/1/1998 tarihinde veya sonrası bir tarihte çıraklık eğitimi uygulama kapsamına alınan mesleklerde, mesleğin çıraklık eğitimi uygulama kapsamına alındığı tarihten sonrasına ait olan hizmetlerin sosyal güvenlik kuruluşlarından birine primlerin yatırılmış olduğunun belgelendirilmesi istenir.)

En az 3 yıllık bir mesleki teknik eğitim veren lise ve dengi okullardan 1985-1986 öğretim yılından sonra mezun olanlar doğrudan ustalık sınavlarına katılırlar. Önceki mezunlar doğrudan ustalık belgesi alır. (Elektrik tesisatçılığı 2. sınıf yetki belgesi de bu kapsamda değerlendirilir. Elektrik tesisatçılığı 1. sınıf yetki belgesi sahiplerine doğrudan ustalık belgesi verilir. Astsubay sınıf okulları mezunları ilgili genelge de dikkate alınarak bu kapsamda değerlendirilir.)
Mesleğinin, ilde kanun kapsamına alındığı tarihte, iş yeri sahibi olup fiilen usta olarak çalışanlar; Bakanlıkça duyurulan tarihlerde ilgili merkez müdürlüğü’ne EK-4 form ile mesleğinin o ilde Kanun kapsamına alındığı tarihte iş yeri sahibi olduğunu vergi dairesinden ve bu meslekte fiilen usta olarak çalıştığını bağlı olduğu meslekî kuruluştan onaylattırarak başvurduklarında kendilerine doğrudan ustalık belgesi verilir. (Anayasa Mahkemesi iptal ettiği için yürürlüğü durudurulmuştur. Bu kişilerin başvuruları alınacak ve düzenleme yapılıncaya kadar bekletilecektir.)
Elektrik Tesisatçılığı meslek dalında ustalık belgesi alacak iş yeri sahiplerinden ayrıca “Elektrik Tesisatçılığı Kalfalık Belgesi” veya en az “Elektrik Tesisatçılığı Üçüncü Sınıf Yetki Belgesi” istenir.
Yürürlükten kaldırılmış bulunan 2089 sayılı Çırak, Kalfa ve Ustalık Kanunu’nun Geçici 4 üncü maddesi hükmüne göre ustalık belgesi almış olanların bu belgeleri, Kanun’un Geçici 3 üncü maddesine göre geçerli sayıldığından bunlara ayrıca iş yeri sahibi olarak aynı meslek dalında ustalık belgesi verilmez.
Mesleğinin çıraklık eğitimi uygulama kapsamına alındığı tarihte iş yeri sahibi olup bu iş yerinde fiilen usta durumunda çalıştığını belgelendirmiş olanlardan öğrenim belgesi olmayanlar, diplomalarını alıncaya kadar geçerli olmak üzere, “Mesleğini Devam Ettirme Belgesi” düzenlenir.
En az 4 yıllık eğitim veren mesleki ve teknik ortaöğretim kurumlarından mezun olanlara, meslek lisesini bitirdikten sonra alanı ile ilgili bölümde ön lisans eğitimi alanalara ve 4 yıllık fakülte mezunu olanlara doğrudan işyeri açma belgesi verilir. Ön lisans eğitimi alanlardan lise mezunu olanlar 1 yıl çalışmışlık belgelendirerek işyeri açma belgesi alır. İşyeri açma belgesi ustalık belgesi ile aynı yetki ve sorumluluklara sahiptir.
Modüler programın tamamlandığı 01.08.2006 tarihinden önce alınan belgelerin geçerliliği devam etmektedir. Bu kişiler isterlerse eşleştiği yeni meslek dalından doğrudan belge alabilir. Aynı alan altındaki diğer meslek dallarından da fark modülleri vererek belge alma imkânı vardır.
Açıklamalar

Bunların dışında kalan veya yurt dışından alınmış olan belgeler denklik işlemlerine tabiidir. (Bakınız denklik işlemleri)
Ustalık belgesi sahibi olan kişiler bağımsız işyeri açabilirler.
Ustalık belgesine sahip olan kişiler yanlarında çırak çalıştırabilmek için Ustaöğreticilik belgesi almak zorundadırlar.
Çalışmışlık sürelerinin hiç birine askerlik süreleri dahil edilemez.
Zorunlu sebeplerden dolayı ( Yurt dışında bulunanlar,Askerlik görevini yapmakta olanlar,Göz altında bulunan veya mahkûm olanlar,Tam teşekküllü bir sağlık kuruluşundan alınmış hastalık raporu bulunanlar,Etkileri bu süreyi dolduracak kadar doğal afete maruz kalanlar) geçici 1. madde gereği verilen sürelerde haklarını kullanamayanlar zorunlu sebebin ortadan kalkmasından itibaren 90 gün içinde bu haklarını kullanabilirler.
2089 sayılı kanuna göre ustalık belgesi alanları belgelerinin geçerliliği devam ettiğinden yeniden belge düzenlenmez.